عادت مکیدن انگشت در کودکان بسیار رایج است. والدین غالباً این رفتار را بسیار دوست داشتنی می‌دانند، اما آیا می‌دانید این عادت شیرین و بامزه چه مشکلاتی را در آینده برای دندان‌های کودک ایجاد می‌کند و چطور دندان‌ها را نامرتب می‌کند؟ کودکان معمولاً عادت مکیدن انگشت را در سنین دو تا چهار سالگی یعنی نزدیک به زمان درآمدن دندان‌های دائمی ترک می‌کنند. اما اگر فرزندتان عادت مکیدن انگشت را پس از درآمدن دندان‌های دائمی ترک نکرد، بهتر است به متخصص ارتودنسی کودکان مراجعه کنید.
مکیدن انگشت شست در کودکان
اگر فرزندتان علی‌رغم تلاش‌ها و توصیه‌های دلسوزانه شما همچنان علاقه به مکیدن انگشت دارد و راهی برای جلوگیری از ادامه این عادت به ذهن‌تان نمی‌رسد و تمام تلاش‌هایتان نافرجام مانده است، متخصصین ما در کلینیک تخصصی ارتودنسی دکتر داودیان آماده کمک به شما هستند. اگر نمی‌توانید فرزندتان را قانع کنید تا مکیدن انگشت شست یا دیگر انگشتان را ترک کند، از طریق شماره‌های 88875145– 66520980 با کلینیک تخصصی ارتودنسی دکتر داودیان تماس بگیرید تا وقت مشاوره برایتان در نظر گرفته شود. متخصصین ما درمان‌های لازم را برای جلوگیری از بروز عوارض بلندمدت مکیدن انگشت انجام می‌دهند.
دلیل مضر بودن مکیدن انگشت
اگر کودک پس از چهار سالگی همچنان مکیدن انگشت را ادامه دهد، این عادت مشکلاتی را برای رشد مناسب دهان و مرتب بودن دندان‌ها ایجاد می‌کند و در بعضی موارد حتی تغییراتی را در سقف دهان به وجود می‌آورد. شدت این مشکلات و درصد شیوع آن‌ها با شدت مکیدن انگشت نسبت مستقیم دارد، برای مثال کودکانی که هنگام مکیدن انگشت صدا نیز تولید می‌کنند، باید منتظر بروز عوارض جدی‌تری باشند. مکیدن شدید انگشت در کودکان حتی برای دندان‌های شیری نیز مسئله‌ساز می‌شود.
اثر مکیدن انگشت بر دندان و فک
مکیدن انگشت در کودکان اثرات مختلفی بر دندان و فک دارد که به شرح زیر بروز می‌یابد:
مدت زمان ادامه داشتن عادت: هیچ مشکل مربوط به شکل‌گیری فک قبل از 5 سالگی وجود ندارد، اگرچه احتمال دارد والدین متوجه نامرتب شدن دندان‌های پیشین بشوند. متخصص ارتودنسی عموماً قبل از 5 سالگی برای ترک این عادت مداخله نمی‌کند. اما از آنجایی که پس از پنج یا شش سالگی مکیدن انگشت بر شکل فک اثر می‌گذارد، باید برای جلوگیری از آن اقدام شود.
شدت: برخی کودکان انگشت را بسیار شدید می‌مکند و آسیب زیادی را به فک و دندان‌ها وارد می‌کنند. بقیه این عادت را بدون آسیب زدن به دندان‌ها به آرامی تا دوران نوجوانی ادامه می‌دهند، بدون این که آسیبی به ساختار فک یا موقعیت دندان‌ها بزنند.
تکرار و تناوب: اگر کودک انگشت را کمتر از یک ساعت در روز بمکد یا انگشت را شب‌ها پس از خوابیدن از دهان خارج کند، این عادت حتی پس از 5 سالگی نیز دردسرساز نمی‌شود. اما اگر کودک انگشت را پس از 5سالگی تمام شب بمکد، لازم است برای جلوگیری از این عادت اقدام شود.
عوارض مکیدن انگشت شست در کودکان
قطعا اگر این مکیدن انگشت شست به عادت تبدیل شود باعث ایجاد ناهنجاری های دهان و دندان در کودک خواهد شد، در ادامه به برخی از این عوارض ها اشاره کرده ایم:
ناراحتی‌های دندان
مکیدن انگشت شست یا انگشت پا در درازمدت مشکلاتی را برای دندان‌ها ایجاد می‌کند. ممکن است دندان‌های کودک نامرتب شود یا دندان‌ها به طرف بیرون رانده شود و ناهنجاری دیپ‌بایت به وجود بیاید. سقف دهان نیز بدشکل می‌شود. متخصص ارتودنسی درمان لازم را با توجه به شدت عادت مکیدن انگشت شست یا انگشت پا تعیین می‌کند. عوارض رایج مکیدن انگشت برای دندان‌ها به شرح زیر است:
جلو آمدن دندان‌های پیشین: جلو آمدن دندان‌های نیش مشکل شایع و ساده‌ای است. مکیدن انگشت گاهی بر شکل‌گیری فک نیز اثر می‌گذارد و فک بالا و دندان‌ها نسبت به بقیه صورت جلوتر قرار می‌گیرند.
عقب رفتن دندان‌های پیشین پایین: فشار انگشت شست دندان‌های نیش پایین را به سمت عقب و به طرف دهان می‌راند.
اپن بایت: دندان‌های پیشین بالا و پایین هنگام بستن دهان و روی هم قرار گرفتن دندان‌های عقب روی هم نمی‌آیند و دهان بسته نمی‌شود. شکل حفره‌ای که هنگام بستن دهان بین دندان‌های پیشین بالا و پایین ایجاد می‌شود گاهی دقیقاً شبیه به انگشت شست یا انگشت دیگری است که کودک عادت به مکیدن آن دارد.
کراس بایت: فک بالا نسبت به فک پایین بسیار باریک می‌شود و به همین دلیل دندان‌های بالا و پایین به خوبی روی هم قرار نمی‌گیرند. کراس بایت گاهی نتیجه تغییر شکل دادن عضله‌های گونه هنگام مکیدن است.
اختلال‌های گفتاری
یکی از عوارض احتمالی مکیدن انگشت در کودکان پس از درآمدن دندان‌های دائمی اختلال‌های گفتاری است. بی‌نظم و نامرتب شدن دندان‌ها مشکلاتی را برای تولید آواهای مختلف ایجاد می‌کند. به علاوه مکیدن درازمدت انگشت شست جایگزینی زبان زدن، الگوی بلع اولیه کودکان، با بلع کامل را آهسته می‌کند. آواها و حروفی که تلفظ آن‌ها از مکیدن انگشت تاثیر می‌پذیرند عبارت‌اند از: /s, z, t, d, l, n/، و dz. نوک زبانی حرف زدن نیز یکی از پی‌آمدهای ادامه دادن عادت مکیدن انگشت تا سال‌های مدرسه است.
ترک دادن عادت مکیدن انگشت
بهتر است کودکان از شیشه شیر ارتودنسی استفاده کنند که کودک دچار ناهنجاری های فکی نشود و به مکیدن انگشت خود عادت نکند هرچند این عادت خود به خود از سر کودک می افتد کودکان غالباً مکیدن انگشت را قبل از 4 سالگی خود به خود کنار می‌گذارند. با این حال هیچ وقت برای ترک دادن این عادت مضر دیر نیست. اگر والدین بدانند که مکیدن انگشت چه عوارضی را به دنبال دارد، مطمئناً برای جلوگیری از آن اقدام می‌کنند.
نقش والدین در صورت تداوم عادت
هنگامی که فرزندتان در شرایطی قرار گرفت که تمایل به مکیدن انگشت پیدا کرد، سعی کنید حواسش را پرت کنید و توجهش را به رفتار دیگری جلب کنید. اگر موفق شدید و کودک انگشت خود را به دهان نبرد، تشویق کردن را فراموش نکنید.
روش‌های مختلف دیگری برای کنار گذاشتن این عادت مضر وجود دارد که از آن جمله می‌توان به استفاده از داروی تلخ و پوشاندن انگشت کودک اشاره کرد. با این حال تمام این تلاش‌ها گاهی به بن‌بست می‌خورد و کودک همچنان انگشت را به شدت می‌مکد.
درمان دندانپزشکی مکیدن انگشت
گارد انگشت شست
یکی از روش‌های جلوگیری از مکیدن انگشت در کودکان استفاده از گارد یا محافظ انگشت شست است. این وسیله بدون تحمیل کوچکترین آسیب و ناراحتی کودک را وادار به ترک عادت می‌کند.
وسایل جلوگیری کننده از عادت مکیدن انگشت
متخصص ارتودنسی وسایل مخصوصی را با سیم به دندان‌های آسیای عقب دهان متصل می‌کند که تا دندان‌های جلو نیز کشیده می‌شوند. این وسایل روی سقف دهان پشت دندان‌های پیشین فک بالا قرار می‌گیرند و اجازه نمی‌دهند کودک لذتی از مکیدن انگشت ببرد.
بریس ثابت جلوگیری کننده از مکیدن انگشت شست (شن کش): دندانه‌ها یا چنگک‌هایی در وسط این وسیله دهانی قرار دارد. متخص ارتودنسی این بریس را پشت قوس بالایی دندان‌ها، دقیقاً پشت دندان‌های جلو، قرار می‌دهد تا کودک با فرو بردن انگشت به داخل دهان احساس ناراحتی کند و انگشت را از دهان بیرون بیاورد. چنگک‌های تیز این بریس واقعاً به انگشت شست آسیب می‌زند.
بریس ثابت داخل دهان: بریس ثابت سقف دهان بسیار شبیه بریس بالا است، با این تفاوت که به جای چنگک حلقه‌ها یا میله‌هایی فلزی روی آن تعبیه شده است که پشت دندان‌های پیشین بالا قرار می‌گیرند و لذت مکیدن انگشت را از بین می‌برند. بریس ثابت سقف دهان چند ماهی در دهان باقی می‌ماند و کودک مجبور است بریس و ناراحتی ناشی از آن را در این مدت تحمل کند.
بریس بلوگراس: این بریس به دلیل ابداع شدن در کنتاکی امریکا و استفاده از آن برای اسب‌ها در این ایالت بلوگراس نامیده می‌شود. بلو گراس نسخه راحت‌تری از بریس ثابت دارای چنگک است که به همان ناحیه‌ها متصل می‌شود، اما به جای آن که چنگک‌های تیز را در انگشت کودک فرو کند، رفتاری جایگزین را ارائه می‌دهد. مهره یا غلطک تفلون کوتاهی روی بلوگراس تعبیه شده است که می‌توان آن با زبان چرخاند. انتظار می‌رود کودک پس از جایگذاری این وسیله به جای مکیدن انگشت شروع به چرخاندن غلطک با زبان کند.
درمان ارتودنسی
گاهی مکیدن انگشت باعث نامرتب شدن دندان‌ها می‌شود. در این حالت ابتدا باید با استفاده از بریس ثابت جلوگیری کننده از مکیدن انگشت کودک را وادار به ترک این عادت مخرب کرد و پس از آن دندان‌ها را سیم‌کشی کرد تا ردیف و مرتب شود.
