اختلالات تیروئیدی و ارتودنسی
غده تیروئید و هورمونهای آن نقش بسیار مهمی در تنظیم رشد، تکامل و ساز و کارهای متابولیکی بدن ایفا می‌کنند. اختلالات تیروئید شامل مجموعه شرایطی است که می‌توانند روی مراقبت دندانی مؤثر باشند. دندانپزشک به عنوان بخشی از تیم مراقبت‌های بهداشتی نقش قابل توجهی در کشف ناهنجاری‌های تیروئید بر عهده دارد. هنگام درمان ارتودنسی در بیماران تیروئیدی باید در نحوه ارائه خدمات دندانپزشکی تغییراتی داده شود. هورمونهای تیروئید روی رشد، تکامل بافت‌های بدن، متابولیسم انرژی و بازسازی سلول‌ها و مواد مغذی تأثیر می گذارند.
آناتومی داخلی غده تیروئید شامل فولیکول‌هایی است که حاوی کلوئید موسینی هستند که پروتئین تیروگلوبولین در آن وجود دارد. تیروگلوبولین جزء سازنده اصلی دو هورمون اساسی است که توسط تیروئید تولید می‌شوند: تری یدوتیرونین یا T3 و تیروکسین یا T4. برای ساخت و ترکیب T3 و T4 علاوه بر تیروگلوبولین، ید هم مورد نیاز است. ید به سلول‌های فولیکولی تیروئید انتقال می‌یابد و با تیروگلوبین ترکیب می‌شود تا پیش ماده هورمون تیروئید تشکیل شود. نقص در هر یک ازهورمونهای T3 یا T4 می‌تواند به شدت روی رشد و تکامل کودکان تأثیر بگذارد و موجب کاهش عملکرد متابولیکی بزرگسالان خواهد شد. تولید بیش از حد یا مازاد بودن هورمونهای تیروئید در صورتی که به موقع کشف و درمان نشوند می‌توانند عوارض جدی و تهدید کننده‌ای برای سلامتی در پی داشته باشد.
بیماری تیروئید و درمان ارتودنسی
به دلیل مکانیسم فیدبک منفی که ترشحات هورمون تیروئید را تنظیم می‌کند، اندازه گیری سرمی TSH بهترین شیوه برای تعیین عملکرد تیروئید است. افرادی که مبتلا به کم‌کاری اولیه تیروئید هستند غلظت TSH آنها زیاد خواهد بود چون بدن آنها تلاش می‌کند تا هورمون تیروئید بیشتری تولید کند. آثار دهانی شایع در کم‌کاری تیروئید عبارتند از بزرگی زبان، نارسایی چشایی، تأخیر رویش دندانها، ضعف سلامت پریودنتال و تأخیر در ترمیم زخم‌ها. بیمارانی که برای مدت طولانی دوز ثابتی از جایگزین هورمونی دریافت می کنند نمی بایست مشکلی با درمان های معمول و اورژانسی ارتودنسی داشته باشند.
ملاحضات ارتودنسی در بیماران تیروئیدی
دندانپزشک قبل از درمان ارتودنسی در بیماران تیروئیدی باید علائم و علل دقیق اختلالات تیروئیدی را بررسی نموده و نیز از مشکلات پزشکی و درمان‌های پزشکی سابق بیمار هم آگاه شود. بیمارانی که دچار کم‌کاری تیروئید هستند بیشتر مستعد اختلالات قلبی-عروقی و افزایش میزان کلسترول بد هستند. قبل از درمان چنین بیمارانی، باید درباره وضعیت قلبی-عروقی آنها مشورت کرد. بارزترین نوع پرکاری تیروئید در بیماران جوان به صورت بیماری گریوز خود را نشان می‌دهد درحالیکه در مردان و زنان میانسال غالباً پرکاری تیروئید به شکل گواتر سمی ورم‌کرده خود را نشان می‌دهد. آگاهی دقیق از سوابق پزشکی بیمار و انجام معاینات جسمی به دندانپزشک نشان می‌دهد که کنترل هورمون تیروئید بیمار در چه حدی است. بیمارانی که دارای پرکاری تیروئید هستند مستعد بیماری‌های قلبی-عروقی می‌باشند که ناشی از تأثیر یون تروپیک و کرونوتروپیک هورمون است که می‌تواند به دیس ریتمی دهلیزی منجر شود.
بیمارانی که دچار پرکاری تیروئید هستند سطح استرس و اضطراب آنها بالا است. جراحی می‌تواند موجب یک بحران تیروتوکسیکوز شود. داروهایی مانند اپی نفرین و سایر آمین‌های وازوپرسور باید با احتیاط برای بیماران تحت درمان پرکاری تیروئید تجویز شوند و درمان های انتخابی دندانپزشکی در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید و دارای علائم یا نشانه‌های تیروتوکسیکوز باید به تعویق بیفتد. بیمارانی که کم کاری تیرویید دارند مستعد کاهش هوشیاری بیش از اندازه هستند لذا نیازمند مراقبت های دقیق هستند. پروسه های درمانی مانند باندینگ و بندینگ باید در مدت زمان کوتاهی انجام شوند و مدیریت استرس برای بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید اهمیت زیادی دارد.
نکاتی پیرامون درمان ارتودنسی مربوط به تیروئید
- از وضعیت‌های پراسترس، کاربرد آدرنالین و عوامل گسترش دهنده عفونت اجتناب شود.
- اگر علائم یا نشانه‌هایی از بروز بحران تیروتوکسیک مشاهده شود درمان باید متوقف گردد و امکان دسترسی سریع به خدمات پزشکی وجود داشته باشد.
- مهم است که بیماران پس از درمان ارتودنسی طبق روال سابق از داروهای تیروئید خود استفاده کنند.
- دندانپزشک باید از تیروئید محافظت کند چون این غده به شدت به اشعه حساس است و پرتو افکنی بیش از حد به عنوان ریسک فاکتور شناخته شده است که عامل اختلالات متعدد تیروئیدی است. در هنگام تهیه رادیوگرافی با اشعه ایکس از محیط دهان کاربرد گردنبند تیروئید الزامی است.
