![]() |
مقدمه
طی دو دهه گذشته درمان ارتودنسی بدون کشیدن دندان افزایش یافته است و بسیاری از روش های دیستالیزاسیون مولرهای فک بالا رواج یافته و مورد استفاده قرار گرفته است. دستگاههای دیستالیزاسیون بجز دستگاههای خارج دهانی همیشه سبب بروز اثرات جانبی متقابل و نامطلوب می گردند. در طی دیستالیزاسیون مولرها، دندانهای قدامی تمایل دارند به جلو حرکت کنند و لازم است که بعدا در مقابل مولرهای دیستاله شده، عقب برده شوند. حرکت رو به جلوی مولرها در جریان عقب بردن دندانهای قدامی اثرات درمانی دستگاههای دیستالیزاسیون را از بین می برد. به علاوه زمان درمان هم افزایش می یابد. هنگام درمان بیمارانی که صورت کوتاه همراه با کراودینگ قوس دندانی فک پایین دارند، کشیدن دندانها ممکن است مدنظر قرار گیرد. اما کشیدن دندان ممکن است اوربایت قدامی را تشدید نموده و درمان را سخت تر کند. مرتب کردن دندانها بدون کشیدن دندان ممکن است ثنایاها را فلیر کرده و اثر نامطلوبی بر نیمرخ صورت باقی بگذارد. به منظور کاهش این مشکلات، مولرهای فک پایین باید دیستاله شوند. با این وجود مطالعات زیادی در خصوص دیستالیزاسیون مولر مندیبل بجز تحقیقات لیپ بامپر وجود ندارد. نشان داده شده است که لیپ بامپر نه تنها مولرها را دیستاله می کند بلکه ثنایاها را هم پروکلاین می کند. |
با بکارگیری ایمپلنت های دندانی، مینی پلیت ها و اسکروها به عنوان انکوریج حرکت دندانهای قدامی یا خلفی به سمت دیستال بدون از دست رفتن انکوریج امکان پذیر شده است. بین این دستگاهها میکرو اسکروها مزایایی از قبیل گذاشتن و برداشتن راحت، محدودیت های آناتومیک اندک به دلیل اندازه کوچک و قیمت پایین دارند. از اینرو کاربرد بالینی آنها گسترش یافته و جهت دیستالیزاسیون مولرهای مندیبل اختصاص یافته است. ماهیت انکوریج مطلق همزمان با جابجایی دیستالی دندانهای خلفی اجازه رترکشن دندانهای قدامی را می دهد. با این وجود اثرات درمانی میکرو اسکروها تاکنون مورد اندازه گیری قرار نگرفته است. هدف این مطالعه تعیین کمی اثرات درمانی میکرو اسکروها بر دیستالیزاسیون مولرهای فک بالا و پایین بود. میزان موفقیت و ملاحظات بالینی ایمپلنت های میکرو اسکرو نیز مورد بحث قرار خواهد گرفت. |
![]() |
![]() |
متد و متریال
رادیوگرافی های سفالومتریک و کست های دندانی ۱۳ بیمار که در دپارتمان University Medial Center تحت درمان ارتودنسی بدون کشیدن دندان قرار گرفته بودند (بجز یک بیمار که با کشیدن یک پرمولر اول فک بالا و دیستالیزاسیون مولرهای مندیبل درمان شده بود) مورد استفاده قرار گرفت. یازده بیمار ایمپلنت های میکرو اسکرو فک پایین به منظور دیستاله کردن کل دندانهای فک پایین داشتند. چهار بیمار ایمپلنت های میکرو اسکرو فک بالا داشتند در حالیکه دو نفر از این چهار نفر همزمان میکرو اسکرو فک پایین هم داشتند. تمامی بیماران توسط یک درمانگر درمان شده بودند. میانگین سنی بیماران ۵.۷ ± ۱۲.۳ بود. (حداکثر ۲۸ سال و سه ماه، حداقل ۱۱ سال) |
دستگاهها
در تمامی بیماران از براکت های استریت وایر با اسلات ۲۲ استفاده شد و نیروهای دیستاله کننده تقریبا ۲۰۰ گرمی از میکرو اسکروها توسط فنرهای Closing نیکل تیتانیوم به کانین ها و پرمولرها در فک بالا و الاستیک ترد (Super thread® RMO, Denver, Colo) در فک پایین اعمال گردید. آرچ وایر مورد استفاده طی دیستالیزاسیون در فک بالا 0.016 × 0.022 اینچ TMA یا استیل و 0.018 × 0.025 اینچ TMA یا استیل در فک پایین بود. جزئیات پروسه های درمانی در گزارش های پیشین به خوبی تشریح شده است. مسیر نیروهای وارده در فک بالا به سمت عقب و بالا و در فک پایین به سمت عقب و پایین بود. |
![]() |
![]() |
ایمپلنت های اسکرو
ایمپلنت های مورد استفاده در این مطالعه دو مینی اسکرو از شرکت Martin، بیست و دو مینی اسکرو از شرکت Osteomed Co و شش مینی اسکرو از شرکت Dentos بود. در فک بالا چهار مینی اسکرو در استخوان آلوئول باکال بین پرمولر دوم و مولر اول و دو عدد در استخوان آلوئول پالاتال بین مولر اول و دوم قرار گرفتند. شانزده میکرو اسکرو در استخوان دیستال مولرهای دوم فک پایین، دو مینی اسکرو و دو میکرو اسکرو در ناحیه رترومولارپد و دو میکرو اسکرو در استخوان آلوئول بین مولرهای اول و دوم فک پایین قرار گرفت. |
متغیرهای سفالومتریک و آنالیز آنها
رادیوگرافی های سفالومتریک قبل از درمان جمع آوری شدند. سفالوگرام های قبل از درمان در بیمارانی مورد استفاده قرار گرفت که بین آغاز درمان تا دیستالیزاسیون مولرها بیش از ۳ ماه فاصله نباشد. سفالوگرام های بعد از درمان تمامی بیماران جمع آوری گردید. اندازه گیری های اسکلتی و نسج نرم، اندازه گیری های زاویه ای دندانی و خطی دندانی در شکل های روبرو شرح داده شده است. |
![]() |
![]() |
آنالیز کست دندانی
کمبود طول قوس و عرض بین مولری قوس های دندانی بالا و پایین قبل از درمان (قبل از دیستالیراسیون) و بعد از درمان اندازه گیری شد. |
آنالیز آماری
آمار تشریحی شامل میانگین و انحراف معیار بیست متغیر سفالومتریک در مقاطع قبل از درمان (دیستالیزاسیون) و بعد از درمان و اختلاف آنها با یکدیگر محاسبه گردید. برای تحلیل داده ها از paired t-test و Wilcoxon signed rank test کمک گرفته شد. هنگامی که اندازه گیری های معنی دار در هر دو روش مشابه بودند، P values متد paired t-test مورد تشریح قرار می گرفت. |
![]() |
![]() |
یافته ها
آمار تشریحی شامل میانگین و انحراف معیار قبل از دیستالیزاسیون و بعد از درمان و تغییرات طی این بازه زمانی بر پایه اندازه گیری های سفالومتریک در جدول روبرو نمایش داده شده است. |
ثبات ایمپلنت های اسکرو
میزان موفقیت ۹۰ درصد بود. (از ۳۰ ایمپلنت ۲۷ مورد طی اعمال نیرو باقی ماندند). میانگین دوره زمانی اعمال نیرو ۵.۷ ± ۱۲.۳ بود. بین سه مینی اسکرو شکست خورده دو تا در سمت چپ و یکی در سمت راست بود. در این موارد دیستالیزاسیون دندانها با قرار دادن سه ایمپلنت جدید مینی اسکرو در محل هایی متفاوت ولی مجاور قبل ادامه یافت. |
![]() |
![]() |
تغییرات موقعیت دندان فک بالا
اختلاف معنی داری بین موقعیت پرموارهای اول و مولرهای اول وجود داشت یعنی دندانها دیستاله شدند. به علاوه اثر جانبی متقابلی روی دندانهای قدامی فک بالا مشاهده نشد، آنگونه که به طور معمول در پی استفاده از دستگاههای دیستاله کننده دیده می شود. در عوض نه تنها دندانهای خلفی بلکه دندانهای قدامی تیپینگ دیستالی نشان دادند اگر چه به لحاظ آماری محسوس نبود. همه دندانهای فک بالا در خلال دیستالیزاسیون، اینتروژن هم نشان دادند، هر چند از نظر آماری محسوس نبود. |
تغییرات موقعیت دندان فک پایین
اثرات درمانی اولیه ایمپلنت های میکرو اسکرو فک پایین روی دندانهای این فک شامل تیپینگ دیستالی دندانهای خلفی فک پایین و حرکت دیستالی دندانهای قدامی بود. پرمولرهای اول فک پایین در خلال جابجایی دیستالی اکسترود شدند که به طور مثبتی بر level شدن کرو اسپی اثر گذاشت. |
![]() |
![]() |
تغییرات عرضی قوس دندانی
عرض بین مولری فک بالا و پایین قبل و بعد دیستالیزاسیون تفاوت معنی داری نداشت. |
بحث
پروسه گزارش شده در این مطالعه در مقایسه با متدهای دیستالیزاسیون منتشر شده دیگر کندتر بود. با این وجود کل مدت زمان درمان برابر یا کوتاهتر بود زیرا تمامی دندانهای خلفی همزمان توسط مکانیک های مربوط به مینی اسکرو عقب برده شدند. در متدهای دیستالیزاسیون دیگر دندانهای قدامی پس از دیستاله کردن دندانهای خلفی عقب برده می شوند. این حرکت مجزای مرحله به مرحله دندانهای قدامی و خلفی طول درمان را اضافه می کند. |
![]() |
![]() |
از سوی دیگر حرکت دیستالی با بکارگیری ایمپلنت های میکرو اسکرو از نوع حرکت گروهی دندانهای سگمنت باکال می باشد. هیچگونه جابجایی رو به جلو دندانهای قدامی توسط مکانیک هایی که بر پایه میکرو اسکرو هستند رخ نمی دهد. از اینرو این پروسه ها اثر جانبی نامطلوبی روی دندانهای قدامی نمی گذارند. در واقع نیرویی برای حرکت رو به جلوی دندانهای قدامی وجود ندارد و جابجایی round-trip در مورد این دندانها روی نمی دهد. در عوض دندانهای قدامی در خلال دیستالیزاسیون مولرها دیستاله شدند. ثنایاها، پرمولرها و مولرهای فک بالا دیستاله شدند به گونه ای که مقادیر مربوط به پرمولر اول و مولر اول به لحاظ آماری محسوس بود. در نمونه دیستالیزاسیون فک بالا همه دندانها تیپینگ دیستالی نشان دادند، به این صورت که مولرهای دوم نسبت به مولرهای اول و پرمولرهای اول تیپینگ دیستالی بیشتری داشتند. این امر بدین گونه قابل توصیف است که دندانهای میانی بادیلی تر حرکت می کنند چونکه دندان دیستال به دندانهای میانی ممکن است مانع تیپینگ دیستالی گردد. همین قضیه برای فک پایین هم مشهود بود. |
در قوس بالا دندانهای خلفی در جریان حرکت دیستالی اینترود شدند احتمالا به دلیل بردار اینتروزیو نیرو که از ایمپلنت های مینی اسکرو اعمال می شد. در حالیکه دندانهای فک پایین در جریان دیستالیزاسیون اکسترود شدند. به دلیل حجم کم نمونه، تفاوت معنی دار آماری برای اندازه گیری های متعددی بدست نیامد حتی اگر تمایلی به سمت تیپینگ دیستالی دیده می شد. بنابراین مطالعه ای با حجم نمونه بزرگتر ضروری است. دستگاههای دیستالیزاسیون تمایل دارند با حرکت دیستالی مولرها پلن مندیبل را باز نموده و اثر وج ایجاد کنند. در حالیکه ایمپلنت های اسکرو پلن مندیبل را باز نکرده بلکه آنرا بستند. بردار اینتروزیو نیرو احتمالا مانع باز شدن پلن مندیبل می گردد. بردار اینتروزیو نیرو را می توان از طریق موقعیت عمودی سر ایمپلنت های مینی اسکرو تعیین کرد جایی که الاستیک به آن وصل می شود. در خصوص اینتروژن مولرها، Umemori و همکاران خاطر نشان کردند که متعاقب درمان اپن بایت، تصحیح بدست آمده با اینتروژن مولرها با ریلاپس روبرو شد. نمونه آنها کیس های اپن بایت بودند که با اینتروژن و دیستالیزاسیون مولرها درمان شده بودند و بعد عمودی با درمان کاهش یافته بود. این امر ممکن است موجب تغییر طول فیبرهای عضلات جونده و ریلاپس شده باشد. در حالیکه حرکت اینتروزیو مکانیک های این مطالعه سبب افزایش یا کاهش بعد عموی نمی شود بلکه بعد عمودی را حفظ می کند. این امر منجر به ریتینشن بهتر می گردد. |
![]() |
![]() |
ایمپلنت های مینی و میکرو اسکرو طی درمان ۲۰۰ گرم نیرو را تحمل کردند بجز سه مورد که مجددا جایگزین شده و دیستالیزاسیون ادامه یافت. اغلب ایمپلنت های اسکرو انکوریج با ثباتی فراهم نمودند. میزان موفقیت ایمپلنت های اسکرو ۹۰ درصد بود. ایمپلنت های میکرو اسکرو به دلیل اندازه کوچک شان راحت تر قابل جایگزینی هستند. با در نظر گرفتن جایگزینی ایمپلنت های اسکرو میزان موفقیت ممکن است ۱۰۰ درصد باشد. Miyawaki و همکاران اظهار داشتند که میکرو اسکروهایی که قطر کمتر از یک میلیمتر داشتند موفقیت صفر درصدی داشتند (۰ از ۱۰) و اسکروهایی که ۱.۵ و ۲ میلیمتر قطر داشتند به ترتیب از میزان موفقیتی معادل ۸۳.۹ و ۸۵ درصد برخوردار بودند. با این حال یک مطالعه قبلی پس از میانگین مدت ۱۵.۶ ماه اعمال نیرو موفقیتی برابر با ۹۳.۳ درصد برای مینی اسکرو های با قطر ۲ میلیمتر گزارش نمودند. میزان موفقیت این دو مطالعه اختلاف معنی داری نشان می داد. یک مطالعه با حجم نمونه بالا و طراحی مناسب جهت کاهش تأثیر فاکتورهای مداخله گر در موفقیت ایمپلنت ها ضروری است. |
حرکت دیستالی دندانهای خلفی فک پایین ممکن است به دلیل تجمع نسج نرم دور تاج مولر دوم سبب ایجاد پری کرونیت گردد. برای جلوگیری از این امر فضای موجود دیستال مولر هنگام طرحریزی درمان باید بررسی شود. چنانچه مولرهای دوم فک بالا از خط اکلوژن خارج باشد، باید از دیستالیزاسیون پرهیز شود. در پی قرار دادن ایمپلنت های میکرو اسکرو تغییر نامطوب قابل ملاحظه ای روی ریشه دندانها دیده نشد. بیماران هیچ درد و ناراحتی گزارش نکردند. نیروی مورد استفاده در این مطالعه کمتر از ۲۰۰ گرم بود. دلیل بکارگیری یک نیروی سبک، افزایش ثبات ایمپلنت های اسکرو بود. پس از ارزیابی ثبات اسکرو با بررسی لقی، نیرو را می توان ارتقا داد. افزایش سطح نیرو ممکن است حرکت دندان را به طور مثبتی تحت تأثیر قرار دهد. لقی اسکرو ممکن است فاکتوری اساسی دال بر شکست باشد. نبود لقی نمایانگر اسئواینتگریشن تنه ایمپلنت به استخوان است. پس از بدست آوردن اسئواینتگریشن می توان نیروی ارتودنسی را بدون اثر نامطلوب بر ثبات ایمپلنت های اسکرو افزایش داد. مقدار تقریبی ۲۰۰ گرم نیرو در هر سمت به ازای هر دندان حدودا ۳۰ گرم محاسبه می گردد که در مقایسه با نیروهای معمول ارتودنسی بسیار سبک می باشد. حرکت آهسته با نیروی کم ممکن است در قیاس با حرکت سریع دندانی فیزیولوژیک تر باشد. |
![]() |
![]() |
نتیجه گیری
ایمپلنت های میکرواسکرو در ناحیه استخوان بین ریشه ای فک بالا و رترومولار پد فک پایین قرار گرفتند و برای حرکت یکپارچه دندانهای خلفی به سمت دیستال انکوریج مطلق فراهم نمودند. با جابجایی همزمان دندانهای خلفی طول درمان ممکن است کاهش یافته و از round tripping دندانهای قدامی جلوگیری شود. میزان موفقیت ایمپلنت های میکرو اسکرو ۹۰ درصد بود. |
![]() |
a. دانشیار، بخش ارتودنسی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه ملی Kyungpook، جونگ گو، داگو، کره
b. دستیار تخصصی، بخش ارتودنسی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه ملی Kyungpook، جونگ گو، داگو، کره
c. استاد تمام، بخش ارتودنسی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه ملی Kyungpook، جونگ گو، داگو، کره