توصیه های بهداشتی برای بیماران ارتودنسی

دکتر فرهاد ثبوتی متخصص ارتودنسی و عضو هیئت علمی دانشگاه در رابطه با لزوم رعایت بهداشت در بیماران ارتودنسی در بانک اطلاعات دندانپزشکی ایران تاکید می کند که بهداشت دهان و دندان در طول درمان ارتودنسی از اهمیت زیادی برخوردار است. ابزارها و دستگاه‌های ارتودنسی تمیز کردن دندان‌ها را مشکل‌تر می‌کند. امکان برداشت پلاک میکروبی سخت‌تر می‌شود. در نتیجه ریسک پوسیدگی دندانی حین درمان ارتودنسی افزایش می‌یابد.

باکتری‌های موجود در دهان بر روی سطح صاف دندان نمی‌توانند مستقر شوند. از این رو، باکتری‌ها، نخست یک لایه نازک چسبنده لعاب مانند بر روی دندان ایجاد می‌کنند که همانند آشیانه به آن‌ها امکان اسکان بر روی دندان‌ها را می‌دهد. به این لایه بایوفیلم باکتریائی گفته میشود. باکتری‌های تجمع یافته بر روی بیوفیلم مواد غذایی را به خود چسبانده از آن‌ها تغذیه کرده به سرعت شروع به تولید مثل و ترشح ترکیبات مضر اسیدی می‌کنند. به مجموع بیو فیلم، مواد غذایی و باکتری‌ها پلاک میکروبی گفته میشود. پلاک نرم بوده و با مسواک به راحتی ‍پاک می‌شود. در صورت باقی ماندن پلاک نرم روی دندان‌ها رسوب مواد معدنی موجود در بزاق آن را تبدیل به جرم سختی می کند که تنها با جرمگیری حذف می‌گردد. مهم‌ترین عامل بیماریهای لثه و التهاب و خونریزی که تولید بوی ناخوشایند دردهان می‌کند همین جرم سخت است.

دستگاههای متحرک ارتودنسی مانند پلاک، نایت گارد و… این مزیت را دارند که قبل از خوردن غذا درآورده شده و پس از مسواک زدن دندان‌ها دوباره کار گذاشته می شوند. تمیز کردن روزانه و مرتب این دستگاه‌ها ضروری است. سطح داخلی این پلاک‌ها باید توسط مسواک نرم و آب ولرم روزی دو بار تمیز شود. درصورتی که بهداشت رعایت نشود، باکتری‌ها علاوه بر سطح دندان بر روی سطح دستگاه ساخته شده و به راحتی رشد می‌کنند.

دستگا‌ه‌های ثابت ارتودنسی که به وسیله براکت و بند و بر روی سطح بیرونی یا درونی دندان چسبانده می‌شوند گوشه و کنارهایی ایجاد می‌کنند که در آن‌ها مواد غذایی گیر کرده و مرکز تجمع باکتری‌ها می‌شوند. به این خاطر در صورت عدم رعایت دقیق اصول بهداشتی در حاشیه براکت‌ها و بند‌ها، دندان‌ها دچار آسیبهای بازگشت ناپذیر می‌شوند. در مرحله اول، مینای دندان، ‌کلسیم را از دست می‌دهد و سفید رنگ می‌شود. در صورت ادامه دار شدن این وضعیت، تخریب پیشرفت کرده و حفره پوسیدگی ایجاد می‌شود.

بعد از صرف خوراکی، حتی اگر مقدار آن کم باشد بایستی دندان‌ها بلافاصله مسواک زده شوند. زیرا همانگونه که عنوان شد در گوشه و کناره‌های زیادی که به خاطر دستگاه ثابت ایجاد می‌شود مواد غذایی گیر می‌کند. باکتریهای موجود در دهان بعد از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه شروع به تولید اسید می‌کنند. اگر بیمار چندین ساعت صبر کند تا مثلاً شب قبل از
خواب مسواک بزند این امکان را فراهم می‌کند که دندان‌هایشان چندین ساعت متوالی در معرض اسید تولید شده توسط باکتری‌ها قرار گیرند و پوسیده شوند. با رعایت اصول ذیل، دندان‌ها سالم می‌ماند حتی اگر درمان با دستگاههای ثابت سال‌ها طول بکشد.

• از خوردن مواد غذایی خیلی شیرین و چسبنده مثل موز، شکلات، گز و…. خودداری شود.
• هنگام مسواک زدن و نخ کشیدن باید با دقت و حوصله تمام گوشه و کناره‌های دستگاه ثابت را خصوصاً زیر سیم‌ها و بین دندان‌ها را خوب تمیز کرد.
• حتماً از خمیردندان‌ها فلورایددار و دهانشویه‌های فلورایددار استفاده شود.
• قبل از چسباندن دستگاه ثابت می‌توان سطح دندان را به وسیله یک لاک فلورایددار محافظ پوشاند. لاکهای محافظ تنها به عنوان عامل کمکی می‌توانند درصد پوسیدگی دندان را کم کنند اما نمی‌توانند مانع از ابتلا به بیماریهای لثه بشوند. باید توجه داشت که لاکهای محافظ به هیچ وجه نمی‌توانند جایگزین مسواک زدن مرتب روزانه بشوند.