انحراف فک چیست؟

ناهنجاری انحراف فک

ناهنجاری فک (مال اکلوژن) اختلال بسیار شایعی است که غالبا در فرآیندهای مهمی چون جویدن غذا یا گاز زدن مشکل ایجاد می کنند و حتی گاها باعث می شوند که لب ها هنگام بسته بودن دهان روی هم قرار نگیرند. دندان ها را فقط می توان در چهارچوب استخوان های فک حرکت داد اگر فک پایین بیش از حد کوتاه باشد و پشت فک بالا قرار بگیرد متخصص ارتودنسی معمولا نمی تواند صرفا این مشکل را با حرکت دادن دندان ها حل کند.

انحراف های آناتومیک متعددی باعث درد و تنش در فک و عضلات گردن و در نهایت درد مفصل فک سردرد و درد صورت می شوند. از عوارض انحراف فک میتوان به نامتناسب و نامتقارن شدن صورت اشاره کرد که زیبایی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد در این شرایط درمان ایده آل جراحی فک همراه ارتودنسی می باشد.

انواع ناهنجاری فک

به منظور درک بهتر ناهنجاری های فک آنها را طبقه بندی شده اند. این طبقه بندی بر اساس ارتباط بین دندانها است که مبتنی بر ارتباط کاسپ های مزیوباکال نخستین دندان آسیاب فک بالا با شیارهای باکال نخستین دندان آسیاب فک پایین است. براین اساس انواع طبقه بندی روابط فکی عبارتند از:

• کلاس یک
• کلاس دو
• کلاس سه

کلاس یک

ارتباط کلاس یک به وضعیت طبیعی اطلاق می شود. در این حالت کاسپ مزیو باکال نخستین دندان آسیا هم تراز با شیار باکال نخستین دندان آسیای فک پایین است. به علاوه دندان نیش بالا بین دندان نیش پایین و اولین دندان آسیای کوچک پایین قرار دارد

کلاس دو

اختلال فک کلاس دو به حالتی گفته می شود که کاسپ مزیو باکال نخستین دندان آسیای فک بالا جلوتر از شیار باکال دندان آسیای اول فک پایین باشد. اختلال کلاس 2 غالبا با الگوی اسکلتی کلاس 2 مشاهده می شود به عبارتی فک پایین پشت فک بالا قرار میگیرد. جلوتر بودن فک بالا پی آمد آهسته تر بودن رشد فک پایین نسبت به فک بالا و در نتیجه کوچک تر شدن آن است.

این ناهنجاری مشکلات جویدن را ایجاد می کند و سلامت کلی دندانها را به خطر می اندازد. اگر این اختلال در دوران کودکی اصلاح نشود جراحی ارتوگناتیک لازم است. الگوی اسکلتی از نظر درمان مکانیکی عارضه بسیار مهم است. ناهنجاری کلاس 2 در بیماران مبتلا به سندرم های گوناگون مثل سندرم پیر رابین و سندرم تریچر کالینز مشاهده می گردد.

کلاس سه

در این حالت کاسپ مزیو باکال دندان آسیای اول فک بالا پشت شیار دندان آسیای اول فک پایین قرار میگیرد. ناهنجاری فک کلاس 3 مرتبط با الگوی اسکلتی کلاس 3 می باشد به عبارتی دیگر فک پایین جلوتر از فک بالا قرار میگیرد. دلیل امر نیز رشد آهسته تر فک بالا و رشد سریع فک پایین می باشد که باعث می شود فک پایین بزرگتر از حد طبیعی باشد. این اختلال اگر درمان نشود مشکلاتی در جویدن و سلامت دندان ها به وجود می آورد.

اگر این ناهنجاری در دوران کودکی اصلاح نشود جراحی ارتوگناتیک در بزرگسالی را نیازمند است. الگوی اسکلتی از نظر درمان مکانیکی این عارضه بسیار مهم است. بروز مشکلات مربوط به سایش دندان ها و رو به جلو حرکت کردن دندان ها محتمل خواهد بود. ناهنجاری کلاس 3 در بیماران مبتلا به سندرم های مختلفی چون سندرم کروزون و سندرم آپرت مشاهده می شود.

مشکلات ناشی از انحراف فک

عوارض انحراف فک هم جسمی و هم عاطفی است. انحراف و جابجایی فک غذا خوردن تنفس خوابیدن و صحبت کردن را دشوار می کند و بیمار حتی هنگام بی حرکت بودن فک نیز ناراحت است. مشکلات ناشی از انحراف فک و جلو و عقب بودن فک در تمام بیماران یکسان نیست و به شدت انحراف بستگی دارد. با این حال به نظر می رسد سه مشکل زیر در میان بیماران دچار ناهنجاری فک مشترک است.

مشکلات ناشی از انحراف فک

عوارض انحراف فک دشواری در جویدن: متاسفانه انحراف فک باعث می شود که دندان های فک بالا و پایین به خوبی روی هم قرار نگیرند و بیمار هنگام جویدن دچار درد و ناراحتی شود.

تنفس غیر طبیعی: انحراف فک بیمار را در شرایطی قرار می دهد که شخص مجبور است از راه دهان نفس بکشد تنفس مداوم از راه دهان نیز عوارض متعددی را به دنبال دارد.
ظاهر غیرطبیعی: انحراف فک ساختار صورت را برهم می زند. کودکانی که برای مدت طولانی از پستانک استفاده کرده یا انگشت خود را می مکند در سال های آتی با مشکل ناهنجاری فک و جلو و عقب بودن فک مواجه می شوند که این مشکل تاثیر گذار بر زیبایی صورت و همچنین اعتماد به نفس فرد می باشد.

جراحی اصلاحی فک

جراحی اصلاحی فک به منظور رفع مشکلاتی انجام می شود که در ارتودنسی متخصص به تنهایی قادر به مرتفع ساختن آنها نیست. البته ارتودنسی معمولا جزء لاینفکی از درمان رفع انحراف فک است. در حالیکه ارتودنسی با هدف ردیف و مرتب کردن دندانها و دستیابی به یک بایت سالم انجام می شود اما دندانهای برخی بیماران به دلیل انحراف فک روی هم قرار نمی گیرند در این شرایط دندان ها هرچقدرهم که مرتب باشند باز هم روی هم قرار نمیگیرند و دهان بسته نمی شود.

به این دلیل جراح فک و متخصص ارتودنسی با همکاری یکدیگر جراحی اصلاحی فک را انجام می دهند تا بهترین نتیجه ممکن به دست آید. از آنجایی که موقعیت فک به موازات رشد کودک تغییر می کند توصیه می شود که جراح فک پس از توقف رشد کودک یعنی بعد از 18 سالگی انجام شود.

انواع جراحی فک

هدف از جراحی ارتوگناتیک حرکت دادن استخوان فک به سمت موقعیت صحیح و متعادل کردن وضعیت استخوانی است. نوع جراحی با توجه به کلاس انحراف فک تعیین می شود گاهی نیز لازم است که موقعیت هر دو فک بالا و پایین اصلاح شود. که انواع آنها عبارتند از:

• جراحی اصلاحی فک بالا
• جراحی اصلاحی فک پایین